Μαρία Αλ. Μαμασούλα Φιλόλογος Δ/ρ Παιδαγωγικής
Πειθαρχία, είναι η απόλυτη υπακοή στους νόμους. Ή γνωστή σε όλους Disciplina των Ρωμαίων. Πειθαρχεί το παιδί στους γονείς από φόβο, ο μαθητής στο σχολείο και ο πολίτης στην κοινωνία φοβούμενοι τις κυρώσεις που θα προκύψουν από τη μη πειθαρχία τους.
Η απειθαρχία ερμηνεύεται πάντοτε σαν έλλειψη σεβασμού, χωρίς να εξεταστούν οι διάφοροι παράγοντες που την προκάλεσαν και σχεδόν πάντα συνεπάγεται την τιμωρία.
Παράγοντες αγωγής που επιδρούν στη διαμόρφωση της πειθαρχίας: 1. Γονείς. 2. Σχολείο. 3. Κοινωνία.
Ι. Γονείς
Τα πρώτα μαθήματα πειθαρχίας κάθε νέος τα παίρνει από τους γονείς του. Οι γονείς παίζουν ένα σπουδαίο ρόλο στη συμπεριφορά των παιδιών τους. Πολλοί απ’ αυτούς αντί να μάθουν τα παιδιά τους να σέβονται και προπαντός, γιατί πρέπει να σέβονται, τούς μαθαίνουν να φοβούνται την τιμωρία που τις περισσότερες φορές σημαίνει ξυλοδαρμό.
Ας δούμε μέχρι ποίου σημείου είναι ένοχη η σημερινή οικογένεια και ποιές είναι οι αντιπαιδαγωγικές της ενέργειες.
Τα οικογενεικά προβλήματα, που έχουν πρωταγωνιστές τούς γονείς προσθέτουν ψυχολογικά προβλήματα στα παιδιά. Το παιδί τραυματίζεται ψυχικά, απογοητεύεται, καταρρακώνεται κυριολεκτικά αφού οι φιλονικίες, οι αντιθέσεις και οι καυγάδες των γονιων αναστατώνουν, γκρεμίζουν και διαψεύδουν τις προσδοκίες του. Μπροστά στην οξύτητα των μεγάλων, τα παιδιά κυριεύονται από έντονο συναίσθημα ανασφάλειας.
Τα προβλήματα αυτά προκαλούν εκτόνωση απειθαρχίας στο σχολείο, μια και είναι ο δεύτερος χώρος μετά το σπίτι τους πού περνούν τις περισσότερες ώρες. Απειθαρχία προς τό δάσκαλο ή τους συμμαθητές τους με μορφή φιλονικειών με τρόπο ώστε να παρεμποδίζεται η ομαλή λειτουργία του σχολείου.
Οι υπερβολικά ευερέθιστοι γονείς με την ταραχώδη συμπεριφορά τους δημιουργούν στα παιδιά τους τον ίδιο τρόπο συμπεριφοράς. Τα συχνά ξεσπάσματά τους μοιάζουν με ξαφνικές θύελλες εν αιθρία. Οι γονείς αυτοί χαρακτηρίζονται από έλλειψη αυτοπειθαρχίας και η συμπεριφορά τους αντικατοπτρίζεται σ’ αυτή των παιδιών τους.
Τα παιδιά τους έχουν μιά ταραχώδη συμπεριφορά. Φωνάζουν, θέλουν ν’ ακούγονται καί μιλούν γρήγορα. Καθρεφτίζουν την ταραχώδη φύση των γονέων τους και είναι το λιγότερο ενοχλητικά.
Πολλές φορές οι γονείς καταδικάζουν τα παιδιά τους όταν τα χαρακτηρίζουν δύστροπα, αδιόρθωτα, επαναστατικά, καθυστερημένα και αδιάφορα. ‘Ύστερα απ’ όλους αυτούς τούς χαρακτηρισμούς είναι φυσικό το παιδί να φέρεται απείθαρχα προς αυτούς τους ίδιους και σε οποιονδήποτε ενήλικα λόγω ελλείψεως, δικαιολογημένα, σεβασμού. Μπορεί η οικογένεια, όταν μιλήσει με αγάπη, ν’ αγγίξει τις λεπτές χορδές του παιδιού, νά τονώσει το αυτοσυναίσθημά του, το συναίσθημα του σεβασμού και της εκτίμησης προς την οικογένειά του σε σημείο ώστε το παιδί να πειθαρχεί συνειδητά.
Γονείς που υπερπροστατεύουν ή παραχαϊδεύουν τα παιδιά τους καθυστερούν την ωρίμανσή τους και την εμπέδωση της πειθαρχίας.
‘Όταν οι γονείς του παραχαϊδεμένου νέου παύσουν αυτή τη συμπεριφορά πού μαρτυρούσε έλλειψη σεβασμού, ογυιος ή η κόρη συχνά νοιώθουν οργή. Σκέφτονται: «Δεν ξέρεις ποιός είμαι έγώ! “Εχεις υποχρέωση να μου παρέχεις ιδιαίτερες υπηρεσίες. Θα σκαρώσω ένα ωραίο ξέσπασμα νεύρων ώσπου να καταθέσεις τα όπλα. “Αν δεν υποχωρήσεις, θα σε τιμωρήσω με τη συμπεριφορά μου».
Για να προλάβουμε τα παιδιά από κάθε είδους απειθαρχία πρέπει να προτείνουμε εναλλακτικές λύσεις, να χρησιμοποιούμε τις συνέπειες και να ενθαρρύνουμε τους νέους στην αντιμετώπιση της ζωής.
α) Συνέπεια, σαν Μέθοδος Πειθαρχίας
‘Όταν τά παιδιά εΙναι μικρά, μια τεχνική η οποία τα βοηθά αρκετά είναι να τους επισημάνουμε τις συνέπειες μιας πράξης ή πράξεων που δεν έχουν πρόθεση την τιμωρία τους, αλλά βάσει της λογικής να διδαχτούν για τις συνέπειες των συγκεκριμένων πράξεων.
Αντίθετα η μέθοδος αυτή δεν είναι αποτελεσματική στους έφηβους οι οποίοι φοβούνται ότι πάνε να τούς εκμεταλλευτούν ή και να τους πιέσουν και έτσι δεν μπορούν να δουν τη λογική των μεγάλων.
Μιά πετυχημένη τεχνική για τον έφηβο είναι να διδαχτεί από τα λάθη του. Παράδειγμα: “Αν ένας έφηβος μελετάει αργά το βράδυ, θα είναι κουρασμένος και φυσικά δεν θα έχει αντοχή νά προετοιμαστεί όσο πρέπει για τα μαθήματά του. Αντί να τον διορθώσουμε θα ήταν πιο αποτελεσματικό νά τον αφήσουμε να βγάλει μόνος του τα συμπεράσματα που πρέπει.
Μέσα σε μια οικογενειακή ατμόσφαιρα, όπου επικρατεί σεβασμός, οι έφηβοι θα διδαχτούν από τα λάθη τους ακριβώς όπως και οι ενήλικοι.
β) Ενθάρρυνση
Ενθαρρύνω έναν άνθρωπο σημαίνει ότι του δίνω το μήνυμα πώς πιστεύω σ’ αυτόν όπως είναι. ΕΙναι σημαντικό γιά έναν έφηβο να έχει την ήρεμη εμπιστοσύνη των γονιών του. Η εμπιστοσύνη αυτή των γονιών προς το παιδί είναι αποτέλεσμα μιας σωστής τακτικής, βασισμένης στο σεβασμό και στην παραδοχή όλων των μελών της οικογένειας.
Πολλοί γονείς το παρακάνουν με την κουραστική τακτική, του να δίνουν συμβουλές από το πρωί ως το βράδυ στα παιδιά τους ή να κάνουν κριτική. Η συμβουλή σε περιπτώσεις που πρέπει, ή η παρατήρηση έχουν τη θέση τους. Το ν’ αφήσουμε απόλυτη ελευθερία στο παιδί χωρίς μια διακριτική κηδεμονία, είναι εξίσου αντιπαιδαγωγικό όσο και η αξίωσή μας να απομονώσουμε από το δικό του κόσμο. Είναι όμως προτιμότερο, να κερδίσουμε την ειλικρίνεια του παιδιού και να το βοηθήσουμε να ξεπεράσει τις ψυχικές αναστατώσεις, που προκαλεί η κρίση της εφηβικής ηλικίας. οι αψυχολόγητες απαγορεύσεις θα προκαλέσουν απειθαρχία.
Όταν οι παρατηρήσεις γίνονται με μέτρο, ονέος και μάλιστα οέφηβος τις εκλαμβάνει σαν πληροφορίες. ‘Όταν όμως βομβαρδίζεται απ’ αυτές δημιουργούν καταπίεση και λόγω αυτής της καταπίεσης έχουμε απειθαρχία.
Οι συμβουλές που επαναλαμβάνονται κάθε ώρα και στιγμή, που δίνονται για την παραμικρή κίνηση, για το ντύσιμο, το διάβασμα, εξαγριώνουν τους νέους και τους οδηγούν στο ν’ απορρίπτουν σε όλα τα επίπεδα τις συμβουλές των γονιών τους.
o Οι γονείς μπορούν να ενθαρρύνουν τους εφήβους να χειριστούν ένα πρόβλημα πού άλλοτε το αντιμετώπιζαν μόνο οι μεγάλοι, Π.χ. μικροδουλειές, ψώνια, ν’ αγοράσουν δώρα για συγγενείς, να συγκεντρώσουν πληροφορίες για κάποια συσκευή που θέλει ν’ αγοράσει η οικογένεια κλπ.
o Νά δέχονται τα λάθη και τις αποτυχίες με φυσικό τρόπο (αυτά συμβαίνουν κάποτε σ’ όλους μας).
o Δεν πρέπει οι νέοι να νιώθουν, πως είναι μόνοι μπροστά στα προβλήματά τους, μα να ξέρουν πως ό,τι και να γίνει, θα βρίσκουν στους γονείς τους όχι τους κριτές καί δικαστές, μα μια παρηγοριά και ένα αποκούμπι.
o Να δίνουν έμφαση στα θετικά τους σημεία.
o Νά συγκεντρώνεται όλη η οικογένεια για την επίλυση κάποιου οικογενειακού προβλήματος.
o Οι γονείς να ενδιαφέρονται για τις δραστηριότητες του εφήβου χωρίς να τον πνίγουν.
o Νά διασκεδάζουν μαζί, να χαίρονται τους φίλους του και να τους προσκαλούν στο σπίτι. Η καταπίεση και αυταρχικότητα των γονιών προκαλεί ψυχικά τραύματα στο παιδί με αποτέλεσμα τις αλυσιδωτές αντιδράσεις απειθαρχίας.
Σχετικά με τις αντιπαιδαγωγικές ενέργειες της οικογένειας ο Adlerμας λέει: «Κάθε καταπίεση της ψυχικής ανάγκης του ανθρώπου για επιβολή και κυριαρχία δημιουργεί τα κόμπλεξ κατωτερότητας, που ανατρέπουν την ψυχική ισορροπία και προκαλούν συμπλέγματα και νευρώσεις. Συνέπεια της αυταρχικότητας των γονιών είναι να απειθαρχούν και να επαναστατούν οι νέοι».
Οι έφηβοι με αυταρχικούς γονείς αντιδρούν με δύο τρόπους. Ο πρώτος να νοιώθουν απαθαρρυμένοι και ο δεύτερος να αντιστέκονται και να απειθαρχούν. Ο νέος ή η νέα σκέπτονται: «Νομίζεις λοιπόν ότι δέν είμαι τόσο σωστός. Δεν εγκρίνεις τις επιδόσεις μου στο σχολείο, την επιλογή των φίλων μου, τα ρούχα που φοράω, τον τρόπο συμπεριφοράς μου κλπ. Τουλάχιστον όμως μπορώ να σου δείξω κάτι. Μπορώ να σου δείξω ότι εγώ θ’ αποφασίσω για τον εαυτό μου, όχι εσύ».
Ο γονιός που συμπεριφέρεται αυταρχικά χρησιμοποιεί τους εξής τρόπους:
q Χρησιμοποιεί συχνά την κριτική και το θυμό.
q Απαγορεύει.
q Τιμωρεί
q Καταφεύγει στη σωματική βία.
q Δεν έχει εμπιστοσύνη στο νέο.
q Βρίσκει λάθη στο ντύσιμό του.
q Επικρίνει τους φίλους του.
q Τον κατακρίνει για τους βαθμούς του.
q Κατακρίνει συστηματικά ό,τι βλέπει στο δωμάτιό του.
q Ο γονιός δε δέχεται καμιά διαφωνία σχετικά με τις απόψεις του ή τις αποφάσεις του.
q Σπάνια χρησιμοποιεί τη συζήτηση για να φτάσουν σε μια λύση ενός προβλήματος που να είναι αμοιβαία αποδεκτή.
Πολλοί γονείς υπερηφανεύονται ότι ενεργούν για την προκοπή των παιδιών τους χωρίς ποτέ νά ζητήσουν ή να δεχτούν τη γνώμη του παιδιού. Παίρνουν εχθρική στάση σε κάθε καινούρια κοινωνική σχέση. Οι γονείς είναι οι δυνατοί της γης, ενώ τα παιδιά είναι εξαρτημένα και αδύναμα. Μορφώνονται και εκπαιδεύονται με κατευθυνόμενη αγωγή. Γι’ αυτό πολλές φορές η καταπίεση αυτού του είδους τα σπρώχνει σε επαναστατικές ενέργειες.
Άλλο πρόβλημα απειθαρχίας των νέων μας εΙναι η παρότρυνση των γονέων προς τη βαθμοθηρία. Μέχρι ενός σημείου βέβαια έχει θετική σημασία μια και το σύστημα της επιτυχίας ενός νέου στηρίζεται στη βαθμολογία. Η συνεχής παρότρυνση δημιουργεί ψυχική ένταση με αποτέλεσμα την εχθρική στάση των νέων προς το σχολείο.
Άλλο λάθος της αγωγής των γονιών προς τα παιδιά είναι η σύγκρισή τους με άλλα.Πρέπει να καταλάβουν οι γονείς ότι η προσωπικότητα του κάθε ανθρώπου είναι μοναδική και δεν υπάρχει μέτρο σύγκρισης.
Τελειώνοντας για τους γονείς ώςμέσου αγωγής της αυτοπειθαρχίας των νέων με ένα κομμάτι του Halil Gibran από τό βιβλίο του «Ο κήπος του προφήτη»:
«Καί μιά γυναίκα πού κρατούσε ένα μωρό στην αγκαλιά της εΙπε:
– Μίλησέ μας για τα παιδιά.
Κι εκείνος είπε:
– Τα παιδιά σας δεν είναι παιδιά σας. Είναι οι υιοί και οι κόρες της λαχτάρας της ζωής για τη ζωή. Έρχονται στη ζωή με τη βοήθειά σας, αλλά όχι από σας, και μ’ όλο που είναι μαζί σας, δεν ανήκουν σε σας. Μπορείτε να τους δώσετε την αγάπη σας, όχι όμως και τις ιδέες σας, γιατί αυτά έχουν δικές τους ιδέες. Μπορείτε να στεγάσετε το σώμα τους, όχι όμως και την ψυχή τους, γιατί η ψυχή τους κατοικεί στο σπίτι του αύριο, που εσείς δεν μπορείτε να επισκεφθείτε, ούτε στα όνειρά σας. Μπορείτε να προσπαθήσετε να τους μοιάσετε, αλλά μη γυρεύετε νά κάνετε αυτά να σας μοιάσουν. Γιατί η ζωή δέν πηγαίνει προς τα πίσω και δε σταματά στο χθες. Εσείς είστε τα τόξα
απ’ όπου τα παιδιά σας, σα ζωντανά βέλη θα τιναχτούν μπροστά».
2. Σχολείο
Στη δεύτερη ενότητα έχουμε δύο σημαντικούς παράγοντες που επιδρούν στη συμπεριφορά του νέου. α) Την εφηβεία η οποία είναι περίοδος από τις πιο σπουδαίες στην ψυχοσωματική εξέλιξη κάθε ανθρώπου και β) το σχολείο και μάλιστα – με τα δικά μας μέτρα – το ανταγωνιστικό σχολείο, το οποίο είναι μία μικρογραφία της κοινωνίας μας.
α) Εφηβεία
Η εφηβική ηλικία χαρακτηρίζεται ως η περίοδος της ταχύτατης σωματικής αύξηση και της βαθιάς βιοσωματικής μεταλλαγής, της έντονης συναισθηματικότητας και των ετερόφυλων διαφερόντων, της αφηρημένης σκέψης και του ιδεαλισμού, των προσωπικών αξιών και της κρίσης της ταυτότητας. Στο βιοποριστικό τομέα οι αλλαγές είναι απότομες και καθολικές. Επισημαίνουν την εγκατάλειψη της παιδικής ηλικίας και την προετοιμασία του οργανισμού του ατόμου για την ωριμότητα. Ό έφηβος βρίσκεται σε μία ενδιάμεση κατάσταση. Δεν είναι ούτε παιδί ούτε ώριμος.
Τις σωματικές αλλαγές ακολουθούν και οι ψυχικές εντάσεις. Οι αλλαγές της συμπεριφοράς του είναι συχνές και εμφανείς από οιονδήποτε. Χαρακτηριστικά αυτής της ηλικίας είναι η ανασφάλεια, η αβεβαιότητα και η έντονη πάλη για την απόκτηση ταυτότητας.
Ό J. J. Rousseau αποκαλεί την εφηβεία δεύτερη γέννηση. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα αυτής της ηλικίας είναι η αλλαγή της διάθεσης του εφήβου, η υπερευαισθησία του, η νευρικότητά του, η συναισθηματική του αστάθεια, η συναισθηματική υπερένταση, η νωθρότητα, η κακοκεφιά κ.ά.
Η αποστροφή του εφήβου προς την εργασία τον κάνει απείθαρχο στο ρυθμό εργασίας του σχολείου.
Άλλες αιτίες που επηρεάζουν την πειθαρχία του εφήβου είναι η εναντίωση προς κάθε μορφή εξουσίας, η έλλειψη αυτοπεποίθησης, το άγχος και η οργή.
Το άγχος των εφήβων δημιουργείται από τη σύγκρουση αυτού που ο έφηβος πιστεύει και σε κείνο που αναγκάζεται να δεχθεί. Διακρίνεται σε πραγματικό και νευρωτικό. Και το μεν πραγματικό διαρκεί λίγο και έχει συγκεκριμένη αιτία το δε νευρωτικό έχει τις ρίζες του στην παιδική ηλικία. Δημιουργία του νευρωτικού άγχους αποτελεί η διαπαιδαγώγησή του και το άγχος αυτό μεταφέρεται και στην εφηβική ηλικία υποσυνείδητα. Ακολουθεί η εφηβική επανάσταση, το αυξητικό τίναγμα της εφηβείας, οπότε ο έφηβος εξελίσσεται σε απείθαρχο άτομο.
Η εφηβεία είναι μια ασθένεια απαραίτητη και θεραπεύσιμη. Είναι απαραίτητη ως σταθμός και προετοιμασία για την ωριμότητα και θεραπεύσιμη, γιατί θα περάσει.
Ό ρόλος λοιπόν που θα διαδραματίσει ο γονιός και ο δάσκαλος σ’ αυτή τη δύσκολη κατάσταση που κάθε άνθρωπος περνά πριν την ωρίμανση πρέπει να είναι σημαντικός και να αποτελείται από λεπτούς χειρισμούς.
Οι δύο αυτοί σημαντικοί παράγοντες αγωγής (γονείς – σχολείο) πρέπει να προσπαθούν να εμποτίσουν τους νέους με μια σωστή αγωγή.
Και σωστή αγωγή είναι εκείνη που προλαβαίνει την απειθαρχία με την καλλιέργεια της αυτοπειθαρχίας.
β) Σχολείο
Το σχολείο είναι ένας από τούς βασικότερους μετά την οικογένεια θεσμούς κοινωνικοποίησης και αγωγής. ΕΙσάγει το παιδί σ’ ένα ευρύτερο κοινωνικό κύκλο όπου του παρουσιάζονται καινούρια πρόσωπα κύρους και καινούριες δυνατότητες ανάπτυξης σχέσεων.
Εντάσσεται σε μια ομάδα συνομηλίκων η όποία πολλές φορές έχει διαφορετικά ενδιαφέροντα και οικογενειακή αγωγή πού οπωσδήποτε επηρεάζουν την προσωπικότητά του και τη διαμόρφωση της συμπεριφοράς του.
Στο σχολείο επίσης διαμορφώνονται οι σχέσεις ατόμου και κοινωνικής εξουσίας μέσα από τις σχέσεις δασκάλου και μαθητή. Έχει αποδειχθεί πειραματικά η δύναμη του δασκάλου και ή σημασία της μέσα στην τάξη, καθώς και η ισχυρή επίδραση που ο δάσκαλος ασκεί στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς των μαθητών.
Ας εξετάσουμε τις σπουδαιότερες αιτίες πού προκαλούν απειθαρχία στους μαθητές.
1) Πλήξη του μαθητή, γιατί δε φτάνει (δεν μπορεί νοητικά να παρακολουθήσει).
2) Πλήξη γιατί προπορεύεται ο ίδιος και δεν ικανοποιείται.
3) Έχει ζωηρή ιδιοσυγκρασία και ζητεί διέξοδο.
4) Έχει αδύνατο αυτοσυναίσθημα, γι’ αυτό και η προσπάθεια να κινήσει την προσοχή και την αναγνώριση των συμμαθητών του.
5) Έχει εσωτερική ανησυχία και ένταση ψυχικών συγκρούσεων από δυσκολίες στην οικογένειά του.
6) Αγνοήθηκε ή νομίζει ότι αγνοήθηκε απ’ το δάσκαλό του και επιδιώκει την προσοχή και αναγνώρισή του.
‘Ο μαθητής πρέπει από μικρός να μάθει να ξεχωρίζει τις ώρες εργασίας από τις ώρες ψυχαγωγίας. Πρέπει να μάθει να κρίνει, να τοποθετεί προβλήματα, να αναζητά εναλλακτικές λύσεις, να δέχεται κριτική. Να έχει δική του γνώμη, να δική του κρίση αλλά και να είναι Ικανός για διάλογο και διαπραγμάτευση. Να ξέρει τα δικαιώματά του αλλά και τις υποχρεώσεις του.
Τότε μόνο σαν εκπαιδευτικοί θα έχουμε την ικανοποίηση ότι και εμείς συντελέσαμε στην διαμόρφωση των νέων μας με το να τους εμφυσήσουμε το αίσθημα του σεβασμού πού οδηγεί στην αυτοπειθαρχία.
3. Κοινωνία
α) Τηλεόραση, Κινηματογράφος, Τύπος
Στα τρία αυτά μαζικά μέσα ενημέρωσης χρειάζεται μεγάλη προσοχή μια και αποτελούν μέσα αγωγής. Πολλές φορές είναι φορείς του προβλήματος της επιθετικότητας.
Ξέρουμε ότι η τηλεόραση έχει γίνει μέρος της ζωής των Ελλήνων και ότι τα περισσότερα παιδιά περνούν το 1/3 της μέρας τους μπροστά σ’ αυτήν. Συχνές είναι οι προβαλλόμενες αστυνομικές ταινίες. Αν μεν ο επιτιθέμενος τιμωρείται, αυτό είναι θετικό στοιχείο. Πολλές φορές όμως ο επιτιθέμενος δικαιώνεται και δεν τιμωρείται.
Από πειράματα αποδείχτηκε ότι επιθετικά φιλμ όπου δεν τιμωρείται ο επιτιθέμενος ενισχύουν την τάση για επιθετική συμπεριφορά.
Το ίδιο συμβαίνει και με τα αστυνομικά φιλμ πού προβάλλονται στον κινηματογράφο.
‘Ο τύπος κατακλύζεται καθημερινό από γεγονότα δολοφονιών, κλοπής, βίας και άλλα παρόμοια με περιγραφές μυθιστορηματικές πού εξάπτουν τη φαντασία των νέων. Εμείς οι ενήλικοι ώς πολίτες σέ πολλές περιπτώσεις απειθαρχούμε. Στα μέσα μαζικής κυκλοφορίας όλοι έχουμε τύχει να αντιμετωπίσουμε το τραγικό και γελοίο πρόβλημα να προσπαθούν από μια πόρτα λεωφορείου να μπουν δέκα άτομα συγχρόνως. Οι σειρές προτεραιότητας παραβιάζονται σχεδόν συνέχεια χωρίς αιδώ, στα σούπερ-μάρκετ, στους κινηματογράφους, στα θέατρα. ‘Όσο για τον Κ.Ο.Κ. από στατιστικές έχει αποδειχτεί ότι ή χειρότερη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η Ελλάδα.
‘Όλα αυτά τροφοδοτούν την απειθαρχία των νέων μας οι οποίοι μαθαίνουν ότι ό σεβασμός δεν έχει καμιά θέση στην ζωή μας.
Συμπέρασμα
Από όσα ήδη αναφέρθηκαν μπορούμε να καταλήξουμε ότι γονείς και σχολείο ανήκουν στους φορείς αγωγής πού παίζουν σπουδαίο ρόλο για τη δημιουργία αυτοπειθαρχίας των νέων.
Πρέπει οι νέοι να μάθουν να σκέπτονται καί να πράττουν συνειδητά. Να κατανοήσουν ότι ή απόλυτη ελευθερία οδηγεί σε αταξία και ότι το άτομο δεν μπορεί να παραβλάπτει την ελευθερία των άλλων.
‘Ένας νέος πού έμαθε να πειθαρχεί, θα μεταφέρει τη συνήθειά του αυτή και στην υπόλοιπη ζωή του.
‘Ο νέος πρέπει να μάθει να πειθαρχεί μέσα από σωστά κανάλια, με βάση τον σεβασμό της προσωπικότητάς του από τούς άλλους και τον σεβασμό του προς την προσωπικότητα των άλλων.
“Αν προσπαθήσουμε να του μάθουμε εμείς ως γονείς και ως εκπαιδευτικοί, χωρίς τα σαθρά συστήματα της αυταρχικότητας, τούς τρόπους σωστής ένταξής του στην Κοινωνία τότε ίσως κατορθώσουμε να του καλλιεργήσουμε το υπέροχο αυτό προσόν της ΑΥΤΟΠΕΙΘΑΡΧΙΑΣ.
Ετσι κατά την άποψή μας ή οικογένεια κατά κύριο λόγο και στη συνέχεια το σχολείο, (άλλοι παράγοντες, ομάδες συνομηλίκων, κληρονομικότητα, ειδικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας) ώς δύο βασικοί κοινωνικοποιητικοί θεσμοί, ιδωμένοι από την εσωτερική τους δομή (ανάπτυξη σχέσεων) παίζουν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία της ΑΥΤΟΠΕΙΘΑΡΧΙΑΣ.
ΒΙΒΛΙΟΓΡ ΑΦΙΑ
1. Δρ Ν. Γ. Παπαδόπουλου: Ψυχολογία αγωγής του Παιδιού, ‘Αθήνα 1981.
2. Έφηβεία η ηλικία των προβλημάτων, Αθήνα 1984.
3. Παιδαγωγική Ψυχολογία Ή Μάθηση, :Αθήνα 1985.
4. Φράνσις Γουώλτον, RH.D.: Κερδίστε τους εφήβους στο σπίτι και στο Σχολείο.
5. Δρ ‘Αθανάσιος Ε. Παπος: η αντιπαιδαγωγικότητα της Παιδαγωγικής, :Αθήνα 1985.
6. Μαρία Νασιάκου: Ή Ψυχολογία σήμερα, Αθήνα 1982.
7. Ι. Ν. Παρασκευοπούλου: Έξελικτική Ψυχολογία, έφηβική ήλκία, τόμος 40ς.
8. Χ. Φράγκου: Ψυχοπαιδαγωγική, Αθήνα 1977.
9. Α. S. Neill: Θεωρία και πράξη της αντιαυταρχικής εκπαίδευσης, Αθήνα 1977.
10. Ν. Μελανίτης: η εφηβική ηλικία και τα προβλήματα αυτής,Αθήνα 1969.